Küresel iklim krizi, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu birçok ülkeyi ‘kuraklık’ tehdidi ile karşı karşıya bıraktı. Cumhuriyet tarihinde ilk kez gerçekleştirilen Su Şurası gibi çalışmalarla önlemler alınmaya çalışılsa da sorun sandığımızdan daha büyük.
‘Su stresi’ yaşayan ülkeler arasında bulunan Türkiye, kuraklığa doğru tam gaz ilerliyor. Tarımdan, gündelik yaşamımıza kadar su kullanımı ile ilgili alışkanlıklarımızı değiştirmemiz artık zaruri.
MEVCUT TABLO NASIL?
Yerkürede görülen maviliklerin sadece yüzde 2,5’i tatlı su. Bu suyun da yaklaşık yüzde 70’i buzullar içinde saklı. Yani erişilebilir tatlı su miktarı, dünyanın toplam su varlığının yüzde 1’inden bile daha az.
TÜRKİYE ALARM VEREN ÜLKELER ARASINDA
Su varlığı raporlarına göre Türkiye ‘kuraklığın’ bir önceki evresi olan ‘su stresi yaşayan’ ülkelerin başında geliyor. Türkiye için, birçok uluslararası kuruluşun yanı sıra çeşitli STK’lar ve üniversiteler de kuraklık tehdidi ile ilgili tespit ve önlem amaçlı çalışmalar yapıyor.
Son olarak Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye tarihinin ilk ‘Su Şurası’na öncülük etti. 29 Mart’ta başlayan şura 25 Ağustos’ta sona erdi. 141 bilim insanı ve 1631 uzmanın katıldığı, yaklaşık 5 ay süren çalışmada ‘suyun verimli kullanımından havza yönetimine kadar’ birçok unsur masaya yatırıldı. Önümüzdeki günlerde oluşturulacak raporlar, Tarım ve Orman Bakanlığı aracılığıyla kamu politikası haline getirilecek.
Şura’dan çıkan çarpıcı veriler aşağıdaki şekilde:
EN ÇOK TARIMDA KULLANILIYOR
Türkiye’deki su varlığının yüzde 73’ü tarıma harcanıyor. Bilim insanlarına göre; tarımsal faaliyetlerin yaygın olduğu havzalara ek su kaynakları sağlanmanın yanı sıra ekilecek ürün çeşitliği için de radikal önlemler şart. Özellikle; kuraklık tehlikesi altındaki tarlalarda mısır gibi bol su tüketen ürünler yerine buğday, arpa gibi ürünlere yönenilmeli.
TARIM İÇİN ‘GRİ SU’ ÖNERİSİ
Su Şurası’nda açıklamalarda bulunan Başkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Gürer de “Eğer mümkün olursa az su kullanalım. Peki yetmezse ne olacak o zaman daha çok atık su kullanmaya çalışacağız. Gri su dediğimiz atık suları en azından tarımsal sulamada kullanabiliriz. Tarımsal sulamada mümkün olabilir. Büyük şehirlerde biriktirme havuzları yaratarak park ve bahçelerin ihtiyacı karşılanabilir” görüşünde.
2040’DA SU FAKİRİ 2050’LERDE KITLIK ÇEKEN ÜLKE!
Projeksiyonlara göre şu an 1346 metreküp olan kişi başına düşen su miktarı, 2040 yılında 100 milyonluk nüfusla 1116 metreküpe düşecek ve ülkemiz su fakiri bir ülke olacak. Su miktarı düşüşü ve nüfus artışı bu şekilde sürerse de 2050’lerde 1069 metreküp ve aşağısı ile ‘kıtlık-kuraklık’ çeken bir ülke haline geleceğiz.
“YAKIN GELECEKTE KITLIKLA KARŞI KARŞIYA KALACAĞIZ”
Erzurum Atatürk Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. İlker Angın ise mevcut tabloyu “İleride kıtlık çekecek bir ülke olacağız” diye tanımladı.
Türkiye’nin kuraklığın bir önceki evresi olan ‘su stresi yaşayan ülke’ konumunda bulunduğunu hatırlatan Angın şu tespitlerde bulundu:
“Ülkemizde kişi başına düşen yıllık kullanılabilir su miktarı 2021 yılı için yaklaşık 1346 metreküp. Bu değerin 2040 yılında 1.116 metreküpe düşmesi öngörülüyor. 2050’de ise 1069 metreküp. Çok yakın bir gelecekte Türkiye’nin su kıtlığı sınırına çok yaklaşacağını ve su sıkıntısı çeken bir ülke durumu gerçeğini kabul etmemiz gerekiyor.”
EN ÇOK EV TÜKETİMİNDE TÜRKİYE 4’ÜNCÜ SIRADA
Türkiye’de günlük kişi başına tüketilen su miktarı yaklaşık 217 litre. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde bu oran ortalama 150 litre. Türkiye dünyada ‘en çok su tüketen’ ülkeler sıralamasında ise 4’üncü sırada yer alıyor. Birinci sırada 1,3 milyonluk Avrupa ülkesi Estonya günlük 355 litre ile yer bulurken onu günlük 353 litre ile ABD, 282 litre ile komşumuz Yunanistan takip ediyor.
EVLERDE SU KULLANIMI
* Banyo ve tuvalette tüketilen su miktarı, evde tüketilen toplam suyun yüzde 70’ini oluşturuyor.
* Evlerde su; yüzde 35 oranında banyoda, yüzde 30 tuvalette, yüzde 20 çamaşır ve bulaşık yıkamada, yüzde 10 yemek pişirme ve içme suyu ve yüzde 5 temizlik amacı ile kullanılıyor.
* Üç büyük şehrimizde ise çekilen kişi başı günlük ortalama su miktarının İstanbul için 189 litre, Ankara için 227 litre, İzmir için 173 litre olduğu tespit edildi.
TASARRUF İÇİN ÖNERİLER
* Türkiye’de tüketilen toplam suyun yaklaşık yüzde 73’ü sulamada kullanılıyor. Yüzey sulama yönteminde yüzde 35-60, yağmurlama ve damla sulamada ise yüzde 5 ila 25 su kaybı meydana geliyor. Su kayıplarının önlenmesi için tarımsal üretimde yağmurlama veya damla sulama yöntemine geçilmesi öneriliyor.
* Su tasarrufu yapılması gereken yer arasında park ve bahçeler de bulunuyor. Bu alanları sulamak için buharlaşmanın az olduğu sabah ya da akşamüstü saatlerinin tercih edilmesi önem taşıyor.
* Bitkilerin sabah veya akşam saatlerinde sulanması, her defasında 112 litre, araç park alanını su yerine süpürge ile temizlemek 675 litre su tasarrufu sağlıyor.
* Çimleri haftada 1-2 kez sulamak 3 bin 780 litre, yağmurlama sistemlerinin sızdırmazlık kontrollerinin yapılması ayda 2 bin 250 litre, akıllı havalandırma sistemleri de hava durumuna göre günde 180 litre su tasarrufu sağlıyor.