Onur DİNÇER
Koronavirüs salgını hayatın her alanını olduğu gibi futbolu da oldukça çok etkiledi. Sağlık sıkıntılarının yanı sıra oyunun sportif yanı, finansal kulvarında derin yaralar açıldı. Avrupa futbolunun patronları yayınladıkları kapsamlı raporla, tekil çıkışlarla sesini duyuran bu problemlerin derli toplu bir versiyonunu, rakamların biliminden yararlanarak ortaya koydu.
UEFA tarafından yayınlanan ‘Avrupa Kulüp Futbolunun Görünümü’ başlıklı raporda pandemi öncesi dönemin ekonomik verileriyle pandemi sonrası döneminkiler karşılaştırıldı, sürecin etkileri gözler önüne serildi. Rapor, Türkiye’deki kulüplerin finansal durumları ve harcamalarına ilişkin de detaylı istatistikleriyle çarpıcı bir nitelik taşıyor.
Ülkelerin birinci liglerindeki takımlar pandemi döneminde bugüne dek 7.2 milyar euro zarar etti. Alt liglerdeki profesyonel takımların toplam maddi kaybı ise 1.5 milyar euro olarak gerçekleşti. Avrupa’da kulüplerin korona etkisiyle uğrayacakları toplam zararın 8.7 milyar euroyu bulacağının altı çizilen rapora göre salgın önlemleri çerçevesinde maçlar boş tribünler önünde oynandığı için yapılamayan bilet satışlarından 4 milyar euro, sponsorların çekilmesinden dolayı 2.7 milyar euro, yayın haklarından da 1.4 milyar euro kaybedildi.
Avrupa’da transfer harcamaları 2020 yaz döneminde bir önceki yıla göre yüzde 39, 2021 ara transfer döneminde ise yüzde 56 azaldı. Avrupa’nın önde gelen liglerinden İspanya’da bir önceki yılın ancak yüzde 37’si oranında bir transfer gerçek-leştirilirken, Fransa’da bu oran %49, Almanya’da %50, İtalya’da %57, İngiltere’de %82 şeklinde gerçekleşti.
Türkiye ligi, pandeminin olumsuz etkilerine karşın tv haklarında yükselme yaşayan Avrupa’daki ender liglerden bir tanesi oldu.
Yayıncı kuruluşun 2020-21 sezonunun global yayın haklarında artırıma gittiği, bir önceki sezondaki 2.4 milyar TL’nin 2.6’ya çıkarıldığı UEFA raporuna yansıdı. Almanya, İngiltere, Fransa ve İtalya gibi kıtanın en güçlü liglerinde yayın haklarıyla ilgili içinde bulunulan süreç nedeniyle sıkıntılar yaşandığı belirtilerken, Türkiye, Polonya, Belçika ve İsviçre gibi ülkelerde gelir büyümesinin devam ettiğine dikkat çekildi.
Seyircisiz maçın haftalık maliyeti: 85 milyon euro
Maçların seyircisiz oynanması nedeniyle yapılamayan bilet satışlarından dolayı kulüpler her hafta toplam 85 milyon euro gelir kaybına uğruyor. Koronavirüs salgınının başlangıcından bu yana alınan önlemler nedeniyle tribünlere gelemeyen seyirci sayısının da yaklaşık 210 milyon kişi olduğu ortaya çıktı. Rapora göre yaşanan bu olumsuzluklar nedeniyle 2020 senesinin başından bu yana 24 ülkeden 15 birinci ve 37 ikinci lig takımının ya mücadele ettiği ligden çekildi, ya ilgili federasyon tarafından ligden atıldı veya bir iflas sürecinin içerisine girdi. Yapılan değerlendirmede “Pandemi özellikle gelirini büyük ölçüde tribüne gelen seyircilerden elde eden
kulüpleri etkiledi” denildi.
FFP’de değişiklik için sinyali verdi
‘Avrupa Kulüp Futbolunun Görünümü’ başlıklı rapor için geniş bir önsöz kaleme alan UEFA Başkanı Aleksander Ceferin, ortaya çıkan veriler ışığında kıta futbolunun durumunu değerlendirdi.
Futbolun modern zamanlardaki en büyük zorluğu yaşadığını belirten Ceferin; futbolcu ve transfer ücretlerinin düşürülmesi için yeni mali kurallar getirileceğinin mesajını vererek, “Bu rapor, şu anda yeni bir finansal gerçeklikte faaliyet gösterdiğimizi kanıtlıyor. Finansal Fair Play (FFP) düzenlemelerinin güncellenmesi gerekeceği açıkça görülüyor. UEFA ve Avrupa futbolu, sporumuzu yeni bir gelecek
için yeni kurallarla donatmak üzere takım olarak çalışacaktır” diye yazdı. Salgın öncesinde Avrupa futbolunun oldukça iyi bir durumda olduğunu ve pandemiye bu şartlarda yakalanılmış olmasını bir şans olarak değerlendiren Ceferin, futbolun tüm paydaşlarına birlik-beraberlik mesajı gönderdi. UEFA Başkanı “Profesyonel, amatör ve genç tüm futbol ekosistemi pandemi nedeniyle ağır bir şekilde bozuldu. Bu, derin bir işbirliği ve futbol piramidi boyunca koordineli bir yanıt gerektiriyor. Kişisel çıkar değil dayanışma galip gelmeli” satırlarına yer verdi.
2020 ve 2021 finansal yıllarında UEFA, pandeminin finansal etkilerinin ülkelere göre bu şekilde gerçekleşeceği öngörüsünü paylaştı. Türk kulüpleri için %12-%18’lik bir etkisi olacağı hesaplandı. Hollanda, İskoçya ve İsveç gibi, gelirlerinin önemli bir bölümünü gişe hasılatı oluşturan ülkelerin süreçten en çok etkileneceklerine işaret edildi.
Maçları kendi sahanda oynamanın pandemi sürecinde hala bir avantaj olup olmadığı araştırmasının sonuçları… Bir çok ülkede deplasman galibiyetleri arttığı tespit edildi. Daha az bir grupta ise azalmış, bazılarında ise değişen bir şey olmamış. Rapora göre Türk kulüplerinin deplasman galibiyetleri ne artmış ne azalmış; pandemi öncesi döneminki gibi.
Pandeminin futbola en önemli etkisi transfer rakamlarında ortaya çıktı. Tablo, pandemi öncesi 2019’daki transfer harcamalarına 2020’deki pandemi döneminde yapılan harcamaların oranını gösteriyor.
Türkiye’deki kulüpler 2019’da yaptıkları harcamanın ancak yüzde 41’i kadar (60 milyon euro) bir parayı transfere harcadılar.